Sytuacja Stresowa a Konflikt Międzyludzki, czyli Jak Radzimy Sobie ze Stresem

fot. geralt/px

Stres

Sytuacja Stresowa i Konflikt

Stres to biologicznie uzasadniony mechanizm, który zapewnia nam przetrwanie. Wynika to z ewolucyjnego punktu widzenia. Gdy czujesz niebezpieczeństwo automatycznie mobilizujesz swój organizm do ucieczki lub ataku. Gdy taka mobilizacja organizmu przeplatana jest fazami relaksu wtedy stres staje się nieszkodliwy. Niestety we współczesnym świecie wielokrotnie w ciągu dnia borykamy się z sytuacjami stresowymi. Produkowaną w tym czasie energię nie zużywamy na walkę lub ucieczkę.

Stres jako relacja z otoczeniem
Najwybitniejszy autorytet stresu psychologicznego Richard Lazarus uważa, że stres nie jest bodźcem, wydarzenie lub reakcją na wydarzenie. Według psychologa stres jest relacją między nami a otoczeniem. Ta relacja może być dobra lub zła, czyli stresująca. Zgodnie z taką koncepcją nie istnieją bodźce wywołujące stres. Każdy z nas indywidualnie decyduje jak ocenia daną sytuację. Dlatego reakcje mogą być różne. To samo wydarzenie będzie uznane przez niektóre osoby za stresujące, a u innych nie wzbudzi takich doznań.

Według Marka Aureliusza – filozofa stoickiego, jeśli zmienimy ocenę sytuacji, możemy stać się mniej zestresowani i spokojniejsi. Warto to przemyśleć… Prawda?

Emocje a sytuacja konfliktowa
Konflikty pojawiające się między ludźmi są z pewnością sytuacją stresową.
„Konflikt (z łaciny conflictus - zderzenie) oznacza sprzeczność poglądów, interesów, spór, niezgodność.” Przyjrzyjmy zatem jak działamy, w momencie pojawienia się braku porozumienia z drugą stroną konfliktu. Uczucia, które wywołują silne wzruszenie mogą być:

• przyjemne - zadowolenie, radość, duma,
• sprawiające przykrość - smutek, niezadowolenie, lęk.

Reakcje emocjonalne też są różnorodne:

• gniew powoduje np. atak,
• strach wywołuje np. ucieczkę,
• przyjemność może wzbudzić radość.

Siła emocji jest tym większa, im większe przeszkody typu: zasady, normy muszą być pokonane, by powstrzymać się od wystąpienia reakcji emocjonalnych.

3 etapy stresu
Razem z konfliktem pojawia się również stres. W stresie można wyróżnić 3 stadia:

• alarmowe – przeżywa się wtedy poczucie bezsilności i zagrożenia;
• adaptacji – gdy organizm doprowadza do opanowania zagrożenia;
• wyczerpania – jeśli działanie stresora przedłuża się lub jest bardzo silne.

Jaki cel stawiają sobie często ludzie skonfliktowani?
Po pierwsze chcą zaspokoić swoje potrzeby, a po drugie pragną wyeliminować, ograniczyć lub zneutralizować przeciwnika. Gdy zaangażujemy się w konflikt możemy przeżywać negatywne emocje takie jak:

• złość,
• poczucie zawodu.
• pragnienie rewanżu, skrajna postać tego emocjonalnego pobudzenia sprzyja temu, że nie liczysz się z konsekwencjami.

Kolejne stopnie uświadamiania sobie zaangażowania w konflikt.

1.  Konflikt ukryty – nie dostrzega się sprzeczności interesów.
2. Konflikt spostrzegany – widzi się sprzeczności.
3. Konflikt odczuwany – gdy zaczynasz się angażować.
4. Konflikt jawny – pojawiają się konkretne zachowania.

Przyjrzyjmy się przykładowym zachowaniom występującym w konflikcie jawnym.

1. Atak - ma na celu pokonanie przeciwnika poprzez wzbudzanie dyskomfortu psychicznego drugiej strony sporu.
2. Obrona – staranie się, aby nie pogorszyć swojej sytuacji.
3. Uleganie – gdy podporządkowujemy się negatywnym działaniom drugiej strony.
4.  Łagodzenie – w celu podtrzymania kontaktów minimalizujemy znaczenie.
5. Unikanie – staramy się nie dopuścić do konfrontacji.
6. Współpraca – koncentrujemy się w celu rozwiązania problemu.

Ludzie zaangażowani w konflikt często posługują się uproszczonym obrazem sytuacji. To co oni robią uznają za dobre i słuszne, a to co robi druga strona za złe i błędne. Ambicja może sprawić, że nie zrezygnujesz z konfrontacyjnego stanowiska tylko dlatego, aby ktoś nie pomyślał, że przyznajesz się do błędu lub słabości.

Zamiast zasady: My przeciwko problemowi stosujemy strategię: „Ja przeciwko Tobie”.

Walka o słuszność i władzę
Szuka się wówczas przyczyn konfliktu w negatywnych cechach charakteru drugiej strony.Konfrontacja wzmaga emocje, które wyzwalają pojawienie się wizji „wygrany- przegrany". Tak budzi się przekonanie, że niemożliwe jest osiągnięcie rozwiązania, które będzie akceptowane przez strony sporu. W tym momencie zaczyna się gra o słuszność, prestiż lub władzę.

Zamiast problemem zajmujemy się osobą
Podczas tej gry ujawniane są coraz większe ilości spornych zagadnień typu: zarzuty, przykrości, „wykroczenia” drugiej strony. Meritum sprawy jest oddalane, a zaangażowane strony coraz mniej wiedzą „o co poszło”. Wtedy spór zaczyna krążyć wokół cech charakteru jego uczestników. Pojawiają się często wyłącznie osobiste zarzuty dotyczące przywar i wad każdej strony.

Jak rozwiązać konflikt?
Do tego niezbędny jest udział obu stron. Podstawą rozwiązywania trudnych spraw jest otwartość i konstruktywne podejście obu stron. Wtedy można zgłosić się do mediatora, aby doprowadzić do rozwiązania sporu. To będzie dobry moment, aby zaprezentować swój punkty widzenia i poszukać punktów wspólnych. Dzięki takiej rozmowie z udziałem medatora pojawia się szansa na rozwiązanie problemu i zakończenie konfliktu podpisaniem porozumienia.

Działamy wspólnie według zasady: „My przeciwko problemowi” a nie „Ja przeciwko Tobie”.

Źródła

 „Konflikty interpersonalne - specyficzna sytuacja stresowa i emocjonalna”, Manage or Die – Fundacja Rozwoju Menedżerskiego, 2010
„O skutecznych sposobach radzenia sobie ze stresem”, E. Kochanowska